Cis Marinus : “Dit is veel indrukwekkender dan ik gedacht had”

De restauratiewerken van het houtwerk en de altaren in de Sint-Martinuskerk in Olen-Centrum zijn bijna voltooid. Toen schepen Kris Gebruers onlangs een bezoek bracht aan de werken, was hij danig onder de indruk. Zondag kan ook jij een kijkje komen nemen, tijdens een tweede open-werf-dag. Je bent welkom tussen 13.00 uur en 17.00 uur.

Begassing

Het houtwerk van de kerk was sterk aangetast door de grote klopkever en door andere houtboorders. Een begassing of fumigatie met sulfurylfluoride was de meest efficiënte manier om deze uit te roeien. Dat is in de tweede helft van september van vorig jaar gebeurd door de firma Anticimex uit Melsele. Gedurende een viertal dagen mocht er toen niemand in of in de buurt van het kerkgebouw komen. De begassingswerken zijn perfect volgens alle geldende reglementeringen uitgevoerd.

Lambrisering

Inmiddels zijn bijna alle panelen van de houten lambrisering opnieuw gemonteerd tegen de muren. Sommige van die panelen hebben enkel de begassing ondergaan. Andere zijn vakkundig hersteld. Een aantal waren in zo’n erbarmelijke staat dat ze bijna helemaal opnieuw moesten gefabriceerd worden.

'Achter de houten lambrisering is een zeer oude muurschildering van een lambrisering tevoorschijn gekomen', zegt diaken Cis Marinus.  'Met oeverloos geduld heeft Irina Kudriavchenko (een restauratrice muurschilderingen, afkomstig uit Oekraïne) een vierkante meter van deze schildering ontdaan van latere overschilderingen. In het paneel van de lambrisering werd op die plek een ‘deurtje’ gemaakt, zodat de eeuwenoude muurschildering zichtbaar kan blijven.

Trede

Onder de lambrisering is er over de hele lengte van de kerk langs beide zijden een trede in hout. Die tredes waren heel sterk aangetast door ongedierte én door water. Vroeger werd er namelijk bij het poetsen van de kerk vaak veel te veel water gebruikt. Mensen herinneren zich nog hoe de vorige pastoor daarbij wel eens een tuinslang hanteerde…

Deze tredes werden verwijderd en heel zorgvuldig werd nagekeken welke stukken hout nog bruikbaar waren. Dat hout werd elders gebruikt, waarover verderop meer. Over de hele lengte werden de tredes totaal vernieuwd. Vooraan werden gleuven voorzien voor luchtcirculatie. Daar heeft het houtverwoestend ongedierte namelijk een hekel aan.

Biechtstoelen

De vier biechtstoelen kregen ook elk een grondige opknapbeurt. Hier waren vooral de vloerplanken in zeer slechte staat. Op sommige plaatsen was het hout totaal vermolmd. De restaurateurs hebben hier gebruik gemaakt van de beste stukken hout van de voormalige tredes. Deze restauratie is zò goed uitgevoerd dat je eigenlijk amper ziet dat er iets veranderd is: alles past prefect aan en er is nauwelijks een kleurverschil in het hout op te merken.

Varia

Ook het andere houtwerk van de kerk werd grondig onder handen genomen: de balustrade van het hoogzaal, de deuren van het portaal, de twee bidbanken onder het hoogzaal en de houten wand van de voormalige doopkapel. Het ging ‘m hier om détailwerk, dat met eindeloos geduld en met heel veel kunde werd uitgevoerd door Bruno en Dave, die beiden de eretitel ‘houttovenaar’ gekregen hebben in de Sint-Martinusparochie.

Altaren

Ook de drie altaren van de kerk ondergaan een grondige opknapbeurt. Dat gebeurt door een team van vrouwelijke restaurateurs, dat al schitterend werk geleverd heeft. Het is ongelooflijk welk een metamorfose deze drie altaren ondergaan hebben. Met eindeloos geduld wordt alles grondig gereinigd, geretoucheerd en gefixeerd. De marmerschilderingen op de altaren zijn gewoonweg schitterend om zien.

Architect

Deze werken gebeuren onder supervisie van Céryl Locht, projectleider bij de firma AltriTempi, en onder de deskundige leiding van Philip Baelus van het architectenbureel ARAT. Met hem hadden we een kort gesprek.

Wat vind jij persoonlijk van de Sint-Martinuskerk ?

Het gaat hier om een karakteristieke ‘Kempische’ parochiekerk met een rijke en goed gedocumenteerde geschiedenis, die teruggaat tot in de middeleeuwen en waarvan nog talrijke sporen van aanwezig zijn, ook al zijn die door de diverse aanpassingen door de eeuwen heen niet altijd zichtbaar gebleven, zoals de lopende restauratie heeft aangetoond. Het gaat overigens om meer dan een kerk. Zo fungeerde de toren ooit als schuilplaats voor de talrijke rondtrekkende plunderaars. Zo was het gebouw lange tijd een speelbal tussen de Norbertijnen en de wereldlijke machthebbers.

Wat het meest opvalt aan deze kerk zit vervat in de manier waarop men in Olen-Centrum spreekt over ‘onze kerk’. Het blijft verbazen hoeveel interesse er is voor deze kerk en hoe ze beleefd worden in Olen. Dit is en blijft de beste garantie voor een duurzame restauratie.

Hoe verloopt de samenwerking met de kerkfabriek en de gemeente?

Uitstekend. Ook al is dat volledig de verdienste van beide partijen. De kerkfabriek koestert haar kerk als een schat en de gemeente neemt haar verantwoordelijkheid omdat ze te maken heeft met een erg gemotiveerde partner. Een goede verstandhouding tussen de beide partijen is essentieel en bepalend voor het succes van een restauratie en het behoud van deze erfgoedparel.

Als die partijen mekaar hebben gevonden in dit gezamenlijk project, loopt het voor de architect bijna automatisch. Uit ervaring met andere dossiers beseffen we maar al te goed dat dit verre van evident is. Dus we prijzen ons gelukkig voor deze uitzonderlijke goede samenwerking.

Hoe verloopt de samenwerking met de firma AltriTempi?

Uitstekend. Uit het werk van de uitvoerende restaurateurs spreekt overduidelijk de liefde voor het vak en het respect voor het erfgoed dat ze met zoveel zin voor perfectie willen herstellen. Het is als architect een hele eer om met zulke vaklui te kunnen samenwerken.

Openwerfdag

Zondag kan je het voorlopige resultaat van de restauratiewerken met eigen ogen bekijken, tussen 13.00 uur en 17.00 uur. Het moment is ideaal, omdat het nieuwe eikenhout dat gebruikt werd, nog niet gekleurd is. Op die manier kan je heel duidelijk merken wat er precies aangepast is. Om een zicht te krijgen op de détails van het geleverde werk, kan je deelnemen aan een kleine prijsvraag ter plekke.

Foto’s:  architect Philip Baelus - projectleider Céryl Locht -  ‘houttovenaars’ Dave en Bruno in overleg - vier van de zes dames restaurateurs -  restauratrice Clara aan het werk -  het blootleggen van de muurschildering -  muurschildering met optische illusie -  altaarengel voor en na reiniging -  gerenoveerde panelen van de lambrisering - afwerking tot in de kleinste détails.